Ο ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟ

      Στη συλλογική συνείδηση των Κουβανών, ο Φιντέλ Κάστρο έχει περάσει ως ο επαναστάτης που υπηρέτησε ένα όραμα. Αντιθέτως, ο Ραούλ Κάστρο ως ο αντικαταστάτης που ήρθε να υπηρετήσει ένα καθεστώς. Έτσι, όταν το 2008 ο «Κομαντάντε» παρέδιδε το δαχτυλίδι της εξουσίας στον μικρότερό του αδελφό, έγραφε την αρχή του τέλους μιας ολόκληρης εποχής, που πολλοί είχαν προδιαγράψει ότι θα ερχόταν μόνο με τον βιολογικό του θάνατο.

      ΤΕΛΟΣ ΕΠΟΧΗΣ. Παρά το γεγονός ότι ο νεώτερος Κάστρο δεν προτίθεται να αλλάξει τον «σοσιαλιστικό» προσανατολισμό της χώρας, η Κούβα έχει εισέλθει κατά την τελευταία πενταετία σε μια νέα περίοδο σημαντικών οικονομικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων. Ο Ραούλ αντιλήφθηκε νωρίς ότι η εξάρτηση της κουβανικής οικονομίας  από τις εισαγωγές καυσίμων σε προνομιακές τιμές από τη σύμμαχό της Βενεζουέλα δεν αρκούν για να μπορέσει η χώρα να επιβιώσει μέσα σε ένα ασταθές παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον.

  Έτσι, στα πέντε πρώτα χρόνια της θητείας του στην προεδρία, ο 81χρονος Κουβανός ηγέτης προχώρησε σε μια πιο ρεαλιστική πολιτική και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, όπως το άνοιγμα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και περισσότερων ξένων επενδύσεων και την κατάργηση χιλιάδων θέσεων στο δημόσιο τομέα.

     Πολιτικοί επικριτές θεωρούν τις μεταρρυθμίσεις ανεπαρκείς, οι αλλαγές -ισχυρίζονται- δεν έβγαλαν τη χώρα από το οικονομικό της αδιέξοδο, ενώ τα χαρακτηριστικά της κλειστής οικονομίας εξακολουθούν να υφίστανται. Σύμφωνα με ανακοίνωσή του, ο Ραούλ θα αποσυρθεί από την πολιτική σκηνή το 2018, όταν λήξει δηλαδή η δεύτερη θητεία του και η παραμονή των Κάστρο στην εξουσία, που χρονολογείται από το 1959, οπότε και ανέτρεψαν το δικτατορικό καθεστώτος του Μπατίστα.

      ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ. Ο δρόμος για αλλαγή είναι μακρύς και δύσκολος και παρά τα ελπιδοφόρα μηνύματα για τον διάδοχό του Μιγκέλ Ντίας Κάνελ, εγείρονται αμφιβολίες σχετικά με το κατά πόσον ο 52χρονος πολιτικός είναι πρόθυμος να συνεχίσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις προκειμένου να δημιουργήσει αναπτυξιακές προοπτικές για τη χώρα.

    Παράλληλα, η στάση που θα τηρήσει η Κούβα στη μετά-Κάστρο εποχή σχετικά με τη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής παραμένει αχαρτογράφητο τοπίο, με αιχμή του δόρατος τον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Αβάνα θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη της το ενδεχόμενο εξομάλυνσης των σχέσεων με την Ουάσιγκτον με σκοπό την άρση του οικονομικού εμπάργκο, που της επέβαλε η τελευταία στα τέλη της δεκαετίας του΄60, δεδομένου ότι εάν ξαφνικά κοπούν τα «πετρελαϊκά προνόμια» από τη Βενεζουέλα, θα βρεθεί με αξεπέραστα προβλήματα όπως όταν έχασε τις επιδοτήσεις από τη Μόσχα με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.

    Από την πλευρά της, η αμερικανική κυβέρνηση έχει εκφράσει τη βούλησή της να «λιώσουν οι πάγοι» και θεωρεί ότι αυτή η ώρα έχει φθάσει καθώς πλέον η Κούβα δεν αποτελεί απειλή για τα γεωπολιτικά της συμφέροντα από τη στιγμή που δεν βρίσκεται υπό ξένη κηδεμονία. Ωστόσο, ο Λευκός Οίκος έχει επικεντρωθεί σε άλλα φλέγοντα μέτωπα, όπως τη Μέση Ανατολή ενώ προς το παρόν, η Ρωσία, στρέφει και πάλι το ενδιαφέρον της προς την ιστορική της σύμμαχο, συνάπτοντας εμπορικές και ενεργειακές συνεργασίες.

  

  

  ΣΥΓΧΥΣΗ. Ορκωμοσία ή κηδεία; Συνέχιση της 14ετούς θητείας του Ούγκο Τσάβες ή μετάβαση σε μια νέα εποχή; Τα συναισθήματα που καλούνται να διαχειριστούν οι πολίτες στη Βενεζουέλα είναι ανάμεικτα. Το ίδιο και τα ερωτήματα. Η ελπίδα εναλλάσσεται με θλίψη, ο Τσάβες πεθαίνει κι ανασταίνεται κάθε μέρα και όλοι αναρωτιούνται γιατί οι κυβερνώντες αργούν να αλλάξουν σελίδα.

    «Ο Τσάβες εξακολουθεί να έχει τον έλεγχο της διακυβέρνησης» ισχυρίζονται οι αξιωματούχοι. Τα γεγονότα όμως αποδεικνύουν το αντίθετο. Ο ίδιος παραμένει άφαντος εδώ και δύο μήνες, ενώ η επιστροφή του από το τελευταίο του ταξίδι στην Αβάνα μετά την τέταρτη επέμβαση για την ασθένειά του, δεν συνοδεύτηκε από τις σχετικές τυμπανοκρουσίες και την ανάλογη τηλεοπτική κάλυψη. Ο Νίκολας Μαδούρο, που ο ίδιος έχρισε ως αντικαταστάτη του, διαχειρίζεται ήδη όλες τις κρατικές υποθέσεις ενώ σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που επικαλείται πρόσφατο δημοσίευμα του Economist, εκ των πραγμάτων η χώρα θα οδηγηθεί εκ νέου κι εντός των επόμενων μηνών σε προεδρικές εκλογές.

     Ωστόσο, ακόμη κι αν ο Τσάβες καταφέρει να κρατηθεί στη ζωή, η ασθένειά του δεν θα του επιτρέψει να κυβερνήσει με τη σθεναρότητα και το επικοινωνιακό του χάρισμα των αλλοτινών ημερών.

     Οι τίτλοι τέλους έχουν ήδη γραφτεί και οι οικονομικές συνθήκες έχουν αλλάξει άρδην από την εποχή όπου ο πρόεδρος της Βενεζουέλας «έριχνε» τα πετροδολάρια σε κονδύλια για κοινωνικά προγράμματα. Η νέα εποχή που έχει χαράξει επιβάλλει στη νέα κυβέρνηση διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, καθώς η κακοδιαχείριση, η διαφθορά και η σπατάλη οδήγησαν το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 8,5% του ΑΕΠ και δημιούργησαν ένα ανησυχητικό επίπεδο χρέους.

    Σύμφωνα με αναλυτές η σχεδόν βέβαιη αποχώρηση του Ούγκο Τσάβες από την ενεργό πολιτική θα σημάνει, το τέλος εποχής και για την Αριστερά της Λατινικής Αμερικής, καθώς ο Τσάβες ήταν από τους λίγους ηγέτες στην περιοχή ο οποίος έδωσε σάρκα και οστά στο όραμά του για την εξάλειψη της φτώχειας. Ταυτόχρονα, ενδέχεται να προκαλέσει πολιτικούς κραδασμούς σε πολλές χώρες της ευρύτερης περιοχής, όπως η Κούβα, η Νικαράγουα, η Βολιβία και ο Ισημερινός, οι οποίες στηρίζουν τις εύθραυστες οικονομίες τους στα πετρελαϊκά προνόμια που τους παρέχει αφειδώς μέχρι και σήμερα το Καράκας.

   Η Ουάσιγκτον, η οποία επιθυμεί την ειρήνη στην περιοχή, παρακολουθεί με ανησυχία τις εξελίξεις στη χώρα η οποία της εξασφαλίζει το 45% των ενεργειακών της καθημερινών αναγκών σε πετρέλαιο, την ώρα που o πετρελαϊκός Ρωσικός κολοσσός Rosneft ανακοίνωσε ότι προχωρά σε επενδύσεις 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την εκμετάλλευση του μαύρου χρυσού της χώρας.